1. Wstęp

Przed Wami znajduje się pierwsze wydanie kursu opieki nad magicznymi stworzeniami. Jest on przeznaczony dla początkujących adeptów magii i zawiera szerego informacji wprowadzających tak, by zrozumienie treści w dalszych rozdziałach było łatwiejsze. Ponieważ wiedza zdobyta na lekcjach musi być utrwalana, po niektórych rozdziałach znajdują się pytania ćwiczeniowe, które wykładowca może potraktować jako dodatkowe bądź obowiązkowe. Warto je rozwiązywać, bowiem ułatwią Wam usystematyzowanie wiedzy, które zaowocuje wysoką zdawalnością na czekających Was egzaminach.

Ów podręcznik ma na celu przedstawienie Wam przede wszystkim podstawowych informacji na temat magicznych stworzeń. Nic jednak nie zastąpi praktyki. Mam więc nadzieję, że wykładowca prowadzący lekcje przedstawi Wam jak najwięcej magicznych zwierząt na żywo. Oczywiście nie można liczyć na to, że wszystkie stworzenia sposób obejrzeć, bowiem jedne żyją w określonym klimacie, inne doskonale się ukrywają, a jeszcze inne są tak niebezpieczne, że lepiej się do nich nie zbliżać. I tutaj uwaga dla wszystkich: kimkolwiek nie jest Wasz profesor, jakkolwiek byście go nie lubili, musicie być mu całkowicie posłuszni, ponieważ magiczne stworzenia mogą mieć właściwości, których możecie się nie spodziewać (np. ładne i zabawne bahanki mają jadowite zęby, po ugryzieniu przez bahankę trzeba przyjąć odtrutkę).

Praktyka w opiece nad magicznymi stworzeniami jest tak ważna, jak w obronie przed czarną magią, pojedynkach czy nawet eliksirach, ale w przeciwieństwie do nich, każdy opiekun magicznych stworzeń może mieć własny, sprawdzony sposób na oswajanie czy hodowlę. To, czy Wasz wykładowca zna się na opiece tychże stworzeń, ocenicie sami.

Zacznijmy więc tę fascynującą podróż przyszli magizoologowie!

___________________________________________________________________


2. Definicja magicznego zwierzęcia i magicznej istoty.

Najwięcej informacji na temat prób zdefiniowania zwięrzęcia dostarcza nam Historia Magii Bathildy Bagshot. Podział magicznych stworzeń obejmuje zwierzęta oraz istoty. Zasadnicza różnica polega na tym, iż istoty posiadają prawo do kierowania światem magii, a zwierzęta takiego prawa nie mają.
To, jak wyglądały próby sformułowania definicji świadczącej o tym podziale, aby nie zanudzać, przedstawię w tabeli.

Reformator   -   Ogólna definicja
Burdock Muldoon   -    Istotą jest każde stworzenie chodzące na dwóch nogach, a reszta to zwierzęta.
Elfrida Clagg  -    Istotą jest każde stworzenie mówiące ludzkim językiem, a reszta to zwierzęta.
Grogan Kikut  -    Istotą jest każde stworzenie obdarzone inteligencją potrzebną do zrozumienia praw świata magii i do odpowiedzialności przy ustalaniu prawa nim rządzącego, a reszta to zwierzęta.

Teoria Kikuta obowiązuje po dzień dzisiejszy, a o wyjątkach przeczytacie przy okazji omawiania danego stworzenia.

Ćwiczenia
1. Jak myślisz, jakie konsekwnecje miała w świecie magii i ustawaniu praw nim rządzących definicja Muldoona, a jakie definicja Clagg?
2. Wyszukaj stworzenia, które mają status zwierząt mimo tego, że według definicji Grogana Kikuta powinny mieć status istoty.


_____________________________________________________________________________


3. Mugole a istoty magiczne.

Pewnie wielu z Was nieraz zastanawiało się, dlaczego mugole nie widzą, nie znają magicznych istot lub znają jedynie z legend. Odpowiedzi na to pytanie jest kilka, dlatego odpowiemy sobie w punktach:

- mugole nie wierzą w istnienie magicznych istot i nawet jeśli jakiś gatunek zauważą, myślą, że to przywidzenie lub niemagiczny gatunek wyglądający nieco inaczej;

- stosowanie czaru iluzji na 27 gatunkach (decyzja Międzynarodowej Konfederacji Czarodziejów z 1692 roku);

- stosowanie pochodzącej z 1750 roku Klauzuli 73 Międzynarodowego Kodeksu Tajności stanowiącej o obowiązkowym ukrywaniu magicznych stworzeń i duchów oraz sprawowaniu opieki i kontroli nad nimi; każdy czarodziej, który nie przestrzega Klauzuli 73 zostanie pociągnięty do odpowiedzialności;

- działania Biura Dezinformacji, które w określonych przypadkach wysyła amnezjatorów stosujących na mugolach zaklęcie modyfikacji pamięci;

- prace Urzędu Kontroli nad Magicznymi Stworzeniami;

- ukrywanie magicznych stworzeń i tworzenie im tzw. bezpiecznych siedlisk i rezerwatów chronionych antymugolskimi zaklęciami;

- niektóre zwierzęta potrafią same się ukryć lub udają inne zwierzęta;

- umieszczanie w pewnych strefach Międzynarodowych Sił Ochrony;

- Zakaz Hodowli Eksperymentalnej z 1965 roku jednoznacznie blokujący powstawanie nowych gatunków.


__________________________________________________________________________________


4. Klasyfikacja, systematyka i zasady opisu magicznego stworzenia.


Klasyfikacja Stworzeń Magicznych została wprowadzona przez Ministerstwo Magii na wniosek Urzędu Kontroli nad Magicznymi Stworzeniami i obejmuje ona pięć kategorii:


Kategoria klasyfikacyjna  -    Opis kategorii
X  -  stworzenie nudne, nie wymagające specjalistycznej wiedzy na temat opieki nad nim (np. gumochłon, chrobotek), może być udomowione.

XX  -    stworzenie niegroźne, nie wymaga się specjalistycznej wiedzy, by móc się nim opiekować, ale jest to już zwierzę ciekawsze (gnom, sowa), stosunkowo łatwo je udomowić

XXX  - stworzenie może być niebezpieczne, ale odpowiedzialny czarodziej da sobie z nim radę; większość z nich można udomowić; stworzenie ciekawe (np. hipogryf, bahanka)

XXXX   -    stworzenie groźne; czarodziej chcący się nim opiekować musi być doświadczonym specjalistą magizoologiem, a i tak wiele z tych stworzeń do opieki się nie nadaje (np. buchorożec)


XXXXX   -    Najgroźniejsze. Nie można się do nich zbliżać, nie da się ich oswoić, wyrządzają wiele krzywd i strat (np. bazyliszek, akromantula)


Systematyka jest podziałem stworzeń ze względu na właściwości oraz pochodzenie i również jest pięć kategorii.

Kategoria systematyczna -    Opis kategorii
I - Zwierzęta magiczne   -    posiadają w pełni magiczne właściwiści i żyją w środowisku magicznym (smok, jedorożec)
II - Zwierzęta półmagiczne     - żyją w świecie magicznym, ale nie mają jakichś specjalnych magicznych właściwości (np. chimera)
III - Zezwierzęcenia     - istoty stające się w pewnym stopniu zwierzęciem poprzez ukąszenie, ugryzienie itp.
IV - Istoty humanoidalne -    istoty posiadające pewną inteligencję, potrafią wyciągać wnioski, władają mową, mają zainteresowania.
V - istoty eteryczne  -    duchy, demony i inne nie ogarnięte systematyką stworzenia


Opis stworzeń magicznych przeprowadza się według punktów
a) wygląd
b) historia
c) pochodzenie
d) występowanie
e) rozród
f) pożywienie
g) zachowanie
h) magiczne właściwości
i) systematyka
j) klasyfikacja

Nie zawsze wszystko wiadomo o danym stworzeniu, dlatego pewne opisy mogą nie zawierać któregoś z tych dziesięciu punktów. Napiszę również, aby rozwiać wątpliwości, że kolejność opisu jest dowolna i nie należy sugerować się kolejnością punktów wypisanych przeze mnie.

Ćwiczenie
Znajdź 10 magicznych stworzeń, po dwa z każdej kategorii klasyfikacyjnej. Określ ich systematykę. Przykłady muszą być inne niż przedstawione powyżej.


__________________________________________________


5. Budowa komórki zwierzęcej

Komórki magicznych stworzeń, podobnie jak u stworzeń niemagicznych, zbudowane są z komórek. Wielu z Was zapyta teraz, to dlaczego komórki np. feniksa są w stanie się odbudować tak, że niemalże powstają z niczego. Tutaj zwykła teoria komórkowa nie pomoże, bowiem działa tu magia i jest ona w takich przypadkach jedynym wytłumaczeniem.

Przystąpmy do treści właściwej tematu, czyli samej budowy komórki.
Co to jest komórka? Najprostsza definicja komórki brzmi: jest to najprostsza i najmniejsza jednostka funkcjonalno-strukturalna każdego organizmu żywego, która oznacza się zdolnością przeprowadzania wszystkich podstawowych procesów życiowych (np. rozmnażania, oddychania, przemiana materii i energii, odżywianie, wydalanie itd.). Oczywiście komórka traktowana jako całość w rzeczywistości składa się z róznych części w niej zawartych, a owe części nazywa się organellami komórkowymi.

Komórka zwierzęca wygląda mniej więcej tak:


kom

Przy czym ER oznacza siateczkę śródplazmatyczną szorstką (lub retikulum endoplazmatyczne szorstkie), a ER gładkie - siateczkę śródplazmatyczną gładką (retikulum endoplazmatyczne gładkie).

Obowiązujące Was elementy budowy komórki w klasie pierwszej to: błona komórkowa, jądro, mitochondrium, rybosom, aparat Golgiego, siateczka środplazmatyczna gładka i szorstka.

BŁONA KOMÓRKOWA



blonakom

Jak widać na powyższym obrazku, błona komórkowa zbudowana jest z dwóch warstw fosfolipidów o polarnych główkach i niepolarnych "ogonkach", czyli łańcuchach cukrowych . W błonie komórkowej zatopione są białka i glikoproteiny. Organizm zwierzęcy nie mógłby funkcjonować bez błony komórkowej, bowiem oddziela ona wnętrze komórki od świata zewnętrznego i odbiera od niego bodźce interpretowane za pomocą odpowiednich receptorów. Błona ta poza tym: pobiera do wnętrza komórki potrzebne substancje, a szkodliwe i niepotrzebne wydala.

JĄDRO KOMÓRKOWE



jadro

Jądro komórkowe jest największą częścią składową komórki, a jego obecność stanowi podstawę podziału świata istot żywych na dwie grupy: organizmów bezjądrówych (prokarionty) i organizmów jądrowych (eukarionty). Jądro zazwyczaj ma kształt kulisty i otoczone jest dwiema błonami tworzącymi tzw. otoczkę jądrową, w której to zaś występują otwory zwane porami jądrowymi. Stanowią one element kontaktu jądra z cytoplazmą. Pory jądrowe pozwalają na wnikanie do jądra tylko określonych substancji (nukleotydy i pewne białka), podobnie jest zresztą z wydostawaniem się z jądra substancji (jądro oddaje na zewnątrz jedynie specyficzne cząsteczki kwasów rybonukleinowych). Wewnątrz jądra znajduje się materiał genetyczny w postaci chromatyny (skład chromatyny: białka, DNA, RNA). Jednak tylko niewielka część materiału genetycznego jest aktywna genetycznie (tzn. posiada geny, które komórka odczytuje i wykorzystuje do syntezy białek) i zwie się ją euchromatyną. Kiedy dochodzi do podziału komórki, włókienka chromatyny zagęszczają się, spiralizują i grubieją, w efekcie czego powstają chromosomy.

Główne funkcje jądra komórkowego to:
- koordynacja różnorodnych aktywności życiowych komórki (stanowi niejako mózg komórki),
- powielanie zawartego w nim materiału genetycznego i przekazywanie go komórkom potomnym,
- przekazywanie materiału genetycznego z pokolenia na pokolenie dzięki udziałowi w procesie powstawania komórek płciowych.

MITOCHONDRIUM



mitochondrium

Mitochondria mogą mieć różne kształty, jednakże większość przypomina wydłużony cylinder i zajmują one średnio jedną piątą objętości komórki, a ich rozmieszczenie w cytoplazmie jest mniej więcej równomierne. Błona zewnętrzna  dzięki obecności kanalików białkowych jest przepuszczalna dla małych cząstek, zaś błona wewnętrzna jest nieprzepuszczalna i tworzy tzw. grzebienie mitochondrialne. Dzięki różnicom w przepuszczalności błon, między nimi następuje różnica stężeń poprzedzająca syntezę ATP. Przestrzeń ograniczoną wewnętrzną błoną nazywa się macierzą (matriks) mitochondrialną, która zawiera wiele bialek uczestniczących w przetwarzaniu energii. Główną, choć nie jedyną, funkcją mitochondriów jest przetwarzanie energii. Prócz tego mitochondrium bierze udział w procesie oddychania (cykl Krebsa) czy syntezie sterydów  Procesy te poznacie jednak w następnej klasie.

RYBOSOMY



rybosom

Wszystkie rybosomy są zbudowane w podobny sposób. Tworzą je dwie dopasowane do siebie podjednostki - mała i duża, złożone z RNA i białek. W komórkach zwierzęcych część rybosomów związana jest z siateczką śródplazmatyczną. Na rybosomach zachodzi synteza łańcuchów polipeptydowych białek z aminokwasów (translacja białek).

APARAT GOLGIEGO



golgi

Białka zmodyfikowane w siateczce śródplazmatycznej zazwyczaj przemieszczają się do aparatu Golgiego. Jest to system mocno spłaszczonych cystern zbudowanych z błon, które nie mają bezpośredniego kontaktu z siateczką śródplazmatyczną. Transport między obiema strukturami odbywa się za pomocą pęcherzyków wydzielniczych odrywających się od siateczki i przemieszczających się w kierunku aparatu Golgiego. W aparacie Golgiego białka są sortowane i kierowane do ostatecznych miejsc przeznaczenia.

RETIKULUM ENDOPLAZMATYCZNE (SIATECZKA ŚRÓDPLAZMATYCZNA)

Siateczka śródplazmatyczna tworzy labirynt błon przcinających cytoplazmę, a system błon, które siateczka tworzy ma połączenie z otoczką jądrową. Istnieją dwa rodzaje siateczki śródplazmatycznej - jedna to siateczka śródplazmatyczna szorstka, która zawiera rybosomy, a druga gładka - nie zawiera rybosomów. Obszary siateczki gładkiej  biorą udział w metabolizmie lipidów i detoksykacji (usuwanie szkodliwych substancji, toksyn). Proces detoksykacji jest jednak nazwą umowną, ponieważ zachodzi on wątrobie, narządzie, który nie ma takich możliwości, by rozpoznawać tylko te szkodliwe. Detoksykacja jest to de facto chemiczna obróbka obcych związków chemicznych docierających do wątroby. Takie zmienione substancje są łatwiej rozpuszczalne w wodzie, a więc i łatwiej je z organizmu usunąć. 
Siateczka śródplazmatyczna szorstka jest zaś miejscem  intensywnej obróbki cząsteczek białka, zsyntetyzowanych wcześniej na rybosomach.




___________________________________________________________________________

6. Podstawowe pojęcia związane z organizmami żywymi.


Proces życiowy -  przemiana zachodząca w organizmie żywym.

Odżywianie - proces życiowy polegający na dostarczeniu składników pokarmowych każdej żywej komórce, dzięki czemu organizm może się rozwijać i prawidłowo funkcjonować.

Cudzożywność (heterotrofia) - sposób odżywiania polegający na pobieraniu gotowych związków organicznych.

Samożywność (autotrofia)- sposób odżywiania polegający na syntezie związków organicznych w obrębie jednego organizmu. Najprościej mówiąc: organizm sam sobie produkuje pokarm.

Oddychanie - proces  życiowy polegający na wymianie gazowej koniecznej do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego i krwionośnego.

Oddychanie komórkowe - procesy enzymatyczne mające na celu  takie przemiany metaboliczne, które dają organizmowi energię użyteczną biologicznie.

Wydalanie - proces życiowy polegający na usunięciu z organizmu substancji szkodliwych.

Rozmnażanie - proces życiowy polegający na wytwarzaniu kolejnych osobników, mający na celu ciągłość gatunku.

Rozdzielnopłciowość -  zjawisko występowania w obrębie gatunku  osobników dwóch odmiennych płci: samca i samicy. Każda płeć wytwarza właściwe sobie gamety (np. samiec plemniki, samica komórki jajowe), które jedynie w przypadku połączenia (powstania zygoty) mogą spłodzić potomstwo.

Obojnactwo -  zjawisko występowania w jednym organizmie zarówno gamet męskich jak i żeńskich.

Wzrost organizmu - proces życiowy polegający na zwiększeniu liczny komórek powodujący zwiększenie się rozmiarów organizmu.

Pobudliwość - zdolność pobierania bodźców ze środowiska zewnętrznego i wewnętrznego oraz reakcje na owe bodźce.

Metabolizm - przemiana energii i materii organizmów żywych. Jest nieodłączną częścią każdego organizmu żywego.

Apoptoza -  program śmierci komórki, służący usuwaniu lub neutralizacji komórek, które w organizmie przestały pełnić swoją funkcję.

DNA -  inaczej kwas deoksyrybonukleinowy składający się z nukleotydów.

Nukleotyd - podstawowy składnik kwasów nukleinowych składający się głównie cukru pięciowęglowego (pentoza; w DNA - deoksyryboza, w RNA - ryboza), reszty kwasu fosforowego (V) oraz jednej z zasad azotowych (w DNA - adenina, tymina, guanina i cytozyna, w RNA - zamiast tyminy występuje uracyl)

RNA - kwas rybonukleinowy.